Συμμετέχοντες μαθητές:

1. Σαμαρά Δάφνη
2. Σβίγγου Σταυριανή
3. Σερέφα Σουλτάνα
4. Σάμπαλια Καλλιόπη
5. Στέφου Τατιανή
6. Στρακαλή Σύρμω
7. Σφενδώνη Παναγιώτα
8. Ταγάρα Πηνελόπη
9. Τεντοκάλη Ευγενία
10. Τέρτης Αθανάσιος
11. Τζιουβάρα Φωτεινή
12. Τζιούκαλιας Λουκάς
13. Τριανταφύλλου Αναστάσιος
14. Τσαρανίκου Σωτηρία
15. Τσιαούση Αικατερίνη
16.  Τσιαούση Αλεξάνδρα
17. Τσιότσιος Μάρκος
18. Τσίτσα Φωτεινή
19. Φασούλας Νικόλαος
20. Φίλιου Μαλαματή
21. Φίτσιου Τριανταφυλλιά
22. Φώλια Σουλτάνα
23. Φώλιας Κωνσταντίνος
24. Χατζή Αλεξάνδρα
25. Χιόνου Ναούμα
26. Ώττα Μαρτινιανή
27. Ώττας Αλέξανδρος
 

Φωτογραφικό άλμπουμ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η  εποχή μας έχει χαρακτηρισθεί σαν εποχή περιβαλλοντικής αφύπνισης της ανθρωπότητας και τα προβλήματα του περιβάλλοντος συγκαταλέγονται  ανάμεσα στα θέματα άμεσης  προτεραιότητας ,που απασχολούν  την διεθνή κοινότητα σήμερα.
Περιβάλλον , είναι όχι μόνο οτιδήποτε με υλική ή ενεργειακή υπόσταση φυσικό ή τεχνητό που βρίσκεται γύρω μας , αλλά και οι οικονομικές , κοινωνικές και πολιτικές λειτουργίες της κοινότητας που ζούμε.
Το καθένα απ' αυτά έχει και την επίδρασή του πάνω στη διαμόρφωση και τη διάπλαση του φυσικού και κοινωνικού ανθρώπου. Δηλαδή η σωματική και η πνευματική διαμόρφωση και εξέλιξη του ανθρώπου στηρίζεται και εξαρτάται , σε μεγάλο βαθμό , από την επίδραση του περιβάλλοντος και κυρίως του φυσικού , απ' όπου απ' την πρώτη στιγμή της γέννησης του αντλεί τις φυσικές βάσεις της ζωής του.
Κι ενώ θα περίμενε κανείς να υπάρχει μία αρμονική ανταποδοτική σχέση ανάμεσα στο φυσικό περιβάλλον και τον άνθρωπο , φαίνεται πως αυτός δεν ξέρει να δίνει σ' εκείνο που του χαρίζει τόσα αγαθά.
Η λαθεμένη πίστη του ότι η φύση είναι ανεξάντλητη και η αντίληψη , ότι αυτός είναι κυρίαρχός της και όχι μέρος της , τον οδήγησαν σ' ένα τυφλό βανδαλισμό του φυσικού του περίγυρου από τον οποίο αντλεί τη διατροφή του και απειλεί πλέον τον εαυτό του με οικολογική καταστροφή. Διαχειρίστηκε κάκιστα τους πόρους της γης για την επιβίωσή του πρώτα και την ανάπτυξη μετά και δυστυχώς δεν πρόσεξε ακόμα , σε τι βαθμό οι βάρβαρες αυτές μέθοδοι έβλαψαν την ψυχή του.
Η αποξένωση από τη φύση , που γενικεύεται και εξαπλώνεται με ταχύ ρυθμό , είναι , σε μεγάλο βαθμό , υπεύθυνη για την επιστροφή στη βαναυσότητα του πολιτισμένου ανθρώπου , στον αισθητικό και ηθικό τομέα. Τι θα μπορούσε να ξυπνήσει στον άνθρωπο το αίσθημα του σεβασμού , όταν το καθετί που βλέπει γύρω του είναι έργο ανθρώπινο και - το χειρότερο - αυτό το έργο είναι άσχημο και χυδαίο; 
Το μόνο που θα μπορούσε να τον ξυπνήσει είναι τα ίδια τα προβλήματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος καθημερινά και τα οποία ολοένα και περισσότερο σκιάζουν το μέλλον του , όταν δεν το απειλούν ευθέως.
Τα προβλήματα που δημιούργησε ο ίδιος με τις δυσμενείς επεμβάσεις του στο περιβάλλον που έχουν γίνει ιδιαίτερα αισθητές τις τελευταίες δεκαετίες.
Τέτοια σοβαρά προβλήματα είναι πρώτα-πρώτα η καταστροφή των δασών χάριν της υπερκατανάλωσης και των οικονομικών συμφερόντων κάποιων. Οι αισθητικές αντιλήψεις δεν παίζουν κανένα ρόλο σε κείνους που πρόκειται ν' αποφασίσουν για την κατασκευή του δρόμου ή ενός εργοστασίου που θα κατέστρεφε οριστικά την ομορφιά μιας ολόκληρης δασωμένης περιοχής.
Άλλο πρόβλημα είναι η δύσπνοια των πόλεων και τον χωριών με τις χημικές αναθυμιάσεις των εργοστασίων που θαμπώνουν την ατμόσφαιρα.
Τα βαρέλια του θανάτου με τα τοξικά απόβλητα που κατοικούν στους βυθούς των θαλασσών εκεί που άλλοτε η ζωή έσφυζε και δημιουργούσε.
Η ραδιενέργεια από τις πυρηνικές δοκιμές αυτών που αποφασίζουν για μας , χωρίς εμάς.
Ο μολυσμένος αέρας, τα μολυσμένα νερά και ένα σωρό άλλα .
Τι απομένει ; Τίποτα δεν απομένει λένε οι απαισιόδοξοι . Οι αισιόδοξοι ελπίζουν.
Ελπίζουν ,ότι το παιχνίδι δεν χάθηκε ακόμα .Ελπίζουν, ότι η κατάσταση ελέγχεται είναι ανατρέψιμη  η ζωή μπορεί να βρει τρόπους να ξανακατακτήσει  το χαμένο έδαφος , φτάνει να ισχύσουν κανόνες που να σέβονται το φυσικό περιβάλλον και ασφαλώς τον άνθρωπο .
Αυτό επαγγέλλεται και η περιβαλλοντική εκπαίδευση . Τον απόλυτο σεβασμό του φυσικού περιβάλλοντος.
Στους αισιόδοξους ανήκουμε κι εμείς που ξεκινήσαμε για πρώτη φορά τη σχολική χρονιά  που μας πέρασε  το πρόγραμμα της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που θα σας παρουσιάσουν τα παιδιά  στη συνέχεια . Ελπίζουμε  ότι αυτά που θα δούμε  και θ' ακούσουμε στις φωτογραφίες , στις προβολές και τα κείμενα θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε απόλυτα , ότι το φυσικό περιβάλλον και τα επιμέρους στοιχεία του όπως είναι το νερό που θα μας απασχολήσει ειδικότερα σήμερα αποτελούν θεμελιώδη και αναντικατάστατα αγαθά , αλλά και προϋπόθεση  για την επιβίωση μας . Πρέπει να  συνειδητοποιήσουμε όλοι μας ότι η σωτηρία του περιβάλλοντος δεν είναι υπόθεση μόνο του κράτους και των υπηρεσιών και των λίγων ειδικών, αλλά και του καθένα μας ξεχωριστά .
                      Πρέπει να φροντίσουμε τον κόσμο μας 
                      Αν δεν θέλουμε να τον χάσουμε .
Πριν μπούμε στο θέμα μας που είναι ΄΄Το νερό και η Σιάτιστα"  θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε για την συνεργασία  και τη βοήθεια  που μας πρόσφεραν πρόθυμα τους παρακάτω:

Τον  κ. Δήμαρχο και τις υπηρεσίες του Δήμου 
Τον  σύλλογο γονέων του Γυμνασίου 
Τον κ.Γκόγκο Σπύρο πρώην  διευθυντή του σχολείου
Τον κ. Νάκο Ιωάννη
Τον κ. Καρανάσιο Αθανάσιο 
Τον κ. Λογδανίδη Γεώργιο
Τον κ. Τσιρέκα Αθανάσιο γεωλόγο 
Τον κ. Πάικο Λάζαρο
Τη γιαγιά Ώττα Σουλτάνα
Τον παππού Τσιότσιο Δημήτριο
Τον κ. Γκουτζιαμάνη Αργύριο-Μαλιαράκο
Και όλους εσάς που μας τιμάτε σήμερα με την παρουσία σας.
 
 

ΝΕΡΟ

Νερό είναι η χημική ένωση υδρογόνου και οξυγόνου. Είναι η περισσότερο διαδομένη στη φύση χημική ουσία. Καλύπτει τα 4\5 της γήινης επιφάνειας. Απαντάται σε τρεις μορφές , στερεή [πάγος , χιόνι],υγρή[νερό πηγών ,θαλασσών και αέρια (υδρατμοί  στην ατμόσφαιρα) Το  νερό  υπάρχει  σ΄ όλους  τους  ζωντανούς (ζωικούς και   φυτικούς ) οργανισμούς. Στις  τροφές υπάρχει σε μεγάλο ποσοστό που στα λαχανικά και τα φρούτα φτάνει μέχρι 93%. Στο ανθρώπινο σώμα το νερό περιέχεται σε ποσότητα 70% και στο αίμα 90%.
Τη μεγάλη σημασία του για τη ζωή τη γνώρισαν οι άνθρωποι από την αρχαιότητα. Ο πρωτόγονος άνθρωπος στάθηκε με ευγνωμοσύνη, αλλά και με κατάπληξη μπροστά στο υδάτινο στοιχείο και λάτρεψε για θεούς τις πηγές, τα ποτάμια, τις θάλασσες και τη βροχή.
Ακόμα και τα ζώα αποφεύγουν να ζήσουν σε μέρη, όπου δεν υπάρχει νερό και πάντα κοντά σε πηγές και ποτάμια χτίζουν την κατοικία τους.
Όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί που υπάρχουν στη γη είναι αδύνατον να αντέξουν έστω και λίγες μέρες δίχως να πιουν νερό, ενώ χωρίς τροφή μπορούν να κρατηθούν στη ζωή πολλές μέρες,
Το νερό είναι εχθρός και φίλος του ανθρώπου. Εχθρός είναι στις καταιγίδες, στις πλημμύρες και στην τρικυμισμένη θάλασσα. Φίλος και βοηθός είναι όταν είναι ήρεμο. Με το νερό των πηγών σβήνουμε τη δίψα μας, ποτίζουμε τα ζώα μας, πλένουμε τα ρούχα μας, το σώμα μας, το σπίτι μας και το περιβάλλον μας. Με το νερό ποτίζουμε τα φυτά που καλλιεργούμε για να έχουμε μεγαλύτερη απόδοση στις καλλιέργειες και όπου δεν υπάρχουν πηγές παίρνουμε το νερό των λιμνών και των ποταμών με μηχανές και αρδευτικά έργα για τα χωράφια ή το καθαρίζουμε στα υδραγωγεία για πόσιμο. 
Το καλό πόσιμο νερό πρέπει να συγκεντρώνει τα εξής χαρακτηριστικά. :
Να είναι διαυγές, άχρωμο και άοσμο. Να μη περιέχει αδιάλυτα συστατικά. Τα διαλυμένα συστατικά να μην είναι περισσότερα από 1%. Να έχει μικρή σκληρότητα  και να μη περιέχει παθογόνους μικροοργανισμούς. Το νερό που τροφοδοτεί κατοικήσιμες περιοχές δε συγκεντρώνει ποτέ τα χαρακτηριστικά αυτά και γι' αυτό διηθείται και αποστειρώνεται. 
Το πολύτιμο αυτό στοιχείο της φύσης σε κάποιες περιοχές, όπου κι άλλοι παράγοντες βοηθούν, όπως τα δάση και η σύσταση των πετρωμάτων υπάρχει άφθονο, ενώ σε κάποιες άλλες λείπει πολλές φορές ακόμα και για βασικές ανάγκες. Μια τέτοια περιοχή είναι και η δικιά μας. Η περιοχή της ιδιαίτερης πατρίδα μας, της Σιάτιστας.
 
 

ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΑ ΠΗΓΑΔΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΒΡΥΣΕΣ ΤΗΣ  ΠΟΛΗΣ
Έναρξη διαδρομής : 9.00 π.μ. 
28-4-96

Ξεκινήσαμε τη διαδρομή από την πλατεία ''Τρία Πηγάδια'' ονομασία που προκύπτει, από το γεγονός ότι εκεί υπήρχαν όπως λένε οι παλαιότεροι, τρία πηγάδια, που σήμερα δυστυχώς δεν υπάρχουν. Είδαμε δύο κεντρικά πηγάδια της συνοικίας Χώρας στην περιοχή "παλιά αστυνομία". Αυτά είναι:
α) Πηγάδι απέναντι από παλιά αστυνομία
β) Πηγάδι έξω από την οικοδομή του κ. Αργύρη Παπά

Συγχρόνως, είδαμε το πηγάδι που ανήκει στον κ. Γκερεχτέ, το οποίο διατηρείται σε άριστη κατάσταση. Στη συνέχεια καθώς προχωρούσαμε προς τον "Βρέτο" συναντήσαμε τον υδρονομέα  κ. Καρανάσιο στην περιοχή Αέλη ''Αγέλη - Αγελάδες'' ώρα 9.30 π.μ. καθώς άνοιγε την βάνα της περιοχής "Μπάρας". Εκεί είδαμε και φωτογραφήσαμε το εσωτερικό του πηγαδιού που υπάρχει έξω από το πρατήριο του κυρίου Ώττα. Πρώτη βρύση που επισκεφθήκαμε ήταν ο Βρέτος. Που βρίσκεται κάτω από την εκκλησία Αγίου Νεκταρίου. Βρύση με νερό πόσιμο κάλυπτε όλες τις ανάγκες των κατοίκων της συνοικίας Χώρα. Ακολουθώντας το δρόμο του Αγίου Ιωάννη φτάσαμε στη Βρύση με το όνομα Ψαράς. Φύγαμε από εκεί παίρνοντας ένα μονοπάτι γεμάτο χόρτα. Πήραμε το δρόμο προς την περιοχή Μπούνου, όπου υπάρχει βρύση γνωστή ως Κατούρας. Πιο κάτω υπάρχει η βρύση Συκιά και η επόμενη κοντά στο δρόμο Κοζάνης Γρεβενών, η βρύση Αγά-Τσουσμές. Ανηφορίσαμε και φτάσαμε στην βρύση Τσιπουτούρα. Συγκεκριμένα υπήρχαν 3 βρύσες με την ονομασία Τσιπουτούρες. Σήμερα η μια δεν υπάρχει και μόνο η μια απ’ τις δύο που απόμειναν διαθέτει πόσιμο νερό και γράφει πάνω σε μια πλάκα «Ανηγέρθη υπό Καλλινίκου Μοναχού 1922».

Στη συνέχεια φτάσαμε στη συνοικία Γεράνεια και στις 12.15 στην περιοχή Τσίκνα μπροστά στο σπίτι του κυρίου Μάρκου Στεργίου ανοίξαμε το πηγάδι της Τσίκνας που έχει νερό και σήμερα. Παλαιά απ’ το πηγάδι αυτό την ημέρα του γάμου πήγαιναν οι νύφες το πρωί και έπαιρναν νερό. Εκεί συναντήσαμε τυχαία τη γιαγιά Τσιαούση Δέσποινα 81 ετών. Της ζητήσαμε να μας μιλήσει για τα πηγάδια και για το νερό.

Μας είπε ότι τα περισσότερα πηγάδια τότε ήταν εξωτερικά κατασκευασμένα με σταυρωτά ξύλα ή με μεγάλες μονοκόμματες αμμόπετρες. Η άντληση του νερού γινόταν με τα χέρια με τη βοήθεια ενός σχοινιού και ενός τενεκέ κι όχι με τα μοτοράκια όπως γίνεται σήμερα. Το νερό που έπαιρναν σε σχέση με τις ανάγκες τους ήταν λίγο και επειδή είχαν πολλά παιδιά μας είπε, ότι πολλές φορές τα έλουζαν το ένα μετά το άλλο στο ίδιο νερό για λόγους οικονομίας. Εξάλλου για την κάθε νοικοκυρά το κουβάλημα του νερού με τα "γκιούμια" στα χέρια από τα πηγάδια ή την πιο κοντινή βρύση έτρωγε πάρα πολλές ώρες της ημέρας. Η γιαγιούλα μας είπε ακόμα ότι πολλές φορές τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού έπιναν νερό και από τα πηγάδια, αλλά επειδή λιγόστευε πάθαιναν αρρώστιες με πυρετό-πιθανόν παράτυφο, τύφο ή γαστρεντερίτιδες.

Αφού την ευχαριστήσαμε είδαμε ένα από τα κεντρικά πηγάδια της Γεράνειας που είναι αυτή τη στιγμή κλεισμένο και βρίσκεται έξω από το εργαστήριο του κ. Γιώργου Διδώλη. Απέναντι είναι η βρύση Χατζής που εξυπηρετεί και σήμερα μικροανάγκες των καταστημάτων της αγοράς της Γεράνειας. Λίγο πιο πέρα είναι ο Παλιός κοντά στον Πλάτανο της Γεράνειας και σίγουρα τα υπόγεια νερά του συντηρούν το θεόρατο αυτό δέντρο, αφού ο Πλάτανος φυτρώνει μόνο σε μέρη που υπάρχει νερό.

Πίσω απ’ τον «Παλιό» είναι οι κεντρικές βρύσες της Πλατείας Γεράνειας. Χτίστηκαν το 1955 όταν για πρώτη φορά υδροδοτήθηκε η πόλις από το Μπούρινο. Τις έχτισε ένας μεγάλος τεχνίτης της εποχής εκείνης ο Δανιήλ Στεφανόπουλος. Μερακλής στη δουλειά του πελεκούσε τις πέτρες με τα χέρια του.

Πιο πέρα στη γωνιά του Αρχοντικού Αλεξίου Γούσια είδαμε τον «Δούκα» που έχει και σήμερα αρκετό νερό, αλλά δεν είναι πόσιμο και αφού περιεργαστήκαμε το πηγάδι στην αυλή του αρχοντικού Δημ. Τράχου κατηφορίσαμε για το Μύλο του Μπατσή. Εκεί υπήρχαν τρία μεγάλα πηγάδια. Το ένα έκλεισε εντελώς, δεν υπάρχει παρά μόνο μια πλάκα τσιμέντου πάνω. Το άλλο δυστυχώς, με όσα έριξαν μέσα σκουπίδια, πέτρες, ψοφίμια αποτελεί εστία μόλυνσης και το τρίτο είναι μέσα στο σπίτι του κ. Μπατσή. Η πορεία μας αυτή τελείωσε στα Τσιουσμέδια, όπου υπάρχει βρύση και τώρα. 

Όλες οι βρύσες που προαναφέραμε έχουν νερό και σήμερα, αλλά πολύ λιγότερο απ’ ότι είχαν παλιά.

Σ’ αυτές αραδιάζονταν στη σειρά άνδρες και γυναίκες με τις "μπούκλες", τις στάμνες και τα "γκιούμια" απ’ τ’ άγρια χαράματα μέχρι το σούρουπο για να γεμίσουν. Κι εκεί κάποιες φορές έβρισκε ευκαιρία ο έρωτας, όπως μας λέει και ένα γνωστό Δημοτικό τραγούδι της περιοχής μας για να φουντώσει ανάμεσα στους νέους, αφού οι βρύσες ήταν και ο τόπος συνάντησης των ερωτευμένων. 

Τραγούδι: «Πάρε τα γκιούμια κι έλα …..»

Στη συνέχεια θα δούμε στο βίντεο πως περιγράφουν τις στιγμές που κουβαλούσαν νερό , η γιαγιά της Ώττα Μαρτινιανής 81 ετών, καθώς και ο παππούς του Μάρκου Τσιότσιου.

Τις συνεντεύξεις πήραν οι ίδιοι οι συμμαθητές μας από τους παππούδες τους ξαφνικά και αυθόρμητα.

Με την πάροδο του χρόνου η Σιάτιστα μεγάλωνε και μαζί μ’ αυτήν και οι ανάγκες της για νερό τόσο για τους κατοίκους όσο και για τα ζώα που έφταναν παλιά τις 40.000.

Η ύδρευση της πόλης ήταν ο διακαής πόθος όλων των κατοίκων της, γιατί οι τρεις βασικές πηγές Τσιπουτούρα, Βρέτος και Τσιουσμέδια δεν επαρκούσαν. Συνολικά έδιναν 10 κυβικά περίπου τη μέρα και το καλοκαίρι πολύ λιγότερο. Έτσι μόλις έγινε το υδραγωγείο της Κοζάνης πολλές φορές τα καλοκαίρια έφερναν πόσιμο νερό από κει με τα βυτία. Όμως ούτε αυτό ήταν λύση.

Το Δεκέμβριο του 1945 εγκαταστάθηκε στη μητρόπολή μας ο φωτισμένος Ιεράρχης κ. Ιάκωβος. Βλέποντας τους χριστιανούς του να υποφέρουν θεώρησε καθήκον του να ασχοληθεί με το θέμα της ύδρευσης. Αμέσως συγκρότησε επιτροπή υδρεύσεως από δραστήριους Σιατιστινούς στην οποία προήδρευε ο ίδιος και προχώρησε σε σχετική έκθεση όπου διερευνήθηκαν τρεις λύσεις υδροδότησης της Σιάτιστας:
1ον από το Μπούρινο
2ον από τον Έξαρχο
3ον από τον Αλιάκμονα.

Η έκθεση κατέληγε στην πρόταση να προτιμηθεί η λύση του Μπούρινου όπως και έγινε.

Οι Σιατιστινοί διαπρεπείς διπλωματούχοι πολιτικοί μηχανικοί Χαρίλαος και Παναγιώτης Κανατσούλης ανέλαβαν αφιλοκερδώς να συντάξουν τη μελέτη υδροδότησης από το Μπούρινο. Η μελέτη αυτή ήταν απαραίτητη αφενός μεν για να χρηματοδοτηθεί το έργο από το κράτος, αλλά και για να μεταβεί ο Μητροπολίτης στην Αμερική προκειμένου να κάνει έρανο μεταξύ των εκεί συμπατριωτών μας για να καλυφθούν τα έξοδα του έργου. Αφού συντάχθηκε η μελέτη, η πολιτεία αποφάσισε να δώσει τον απαιτούμενο αριθμό χυτοσιδηρών σωλήνων 16.000 μέτρων με την υποχρέωση τα υπόλοιπα έξοδα να καλυφθούν από τον έρανο.

Έτσι στις 18 Ιουνίου 1951 ο Ιάκωβος φεύγει για την Αμερική όπου και παραμένει 4 μήνες. Τα παιδιά της Σιάτιστας τον υποδέχονται με ενθουσιασμό και συγκίνηση, αποφασισμένα να βοηθήσουν όσο μπορούν για να γίνει το έργο. Συστήνουν μια κεντρική επιτροπή διενέργειας εράνου με δραστήρια μέλη που αξίζει να τα αναφέρουμε: Γιώργος Παπανικολάου, Δημήτριος Βόζιος, Μάρκος Καρανάσιος, Αργύριος Τύρνας, Λάζαρος Κώτσικας, Παναγιώτης Μπιτσιάκας, Δημήτριος Τράχος, Νικόλαος Παπανικολάου και Παναγιώτης Ζάβαλης. Πρώτοι αυτοί συμβάλουν οικονομικά με μεγάλα χρηματικά ποσά και βοηθούν το μητροπολίτη στις μετακινήσεις από πόλη σε πόλη.
Επισκέπτονται τις πόλεις και διενεργούν εράνους από τη Νέα Υόρκη στο Ντιτρόιτ, στην Ουάσιγκτον, στο Μάντσεστερ, στο Μπόφαλο και αλλού.
Έρχονται σε επαφή με πολλούς συλλόγους και σωματεία και η ανταπόκριση που βρίσκουν είναι μεγάλη.
Αξιοσημείωτο είναι αυτό που αναφέρεται στο βιβλίο του Ιακώβου «Η Ύδρευσις της πόλεως Σιατίστης». Στο Buffalo ο Κων/νος Δίκος και η Μαρίκα Ιωάννη Γιαννακού εκτός από 500 δολάρια δώρισαν τα πατρικά τους σπίτια στη Σιάτιστα για να εκποιηθούν υπέρ του έργου. Επίσης ο Ιωάννης Δάνας αν και ανάπηρος σύρθηκε με το αμαξάκι του για να δώσει στο Δεσπότη τις οικονομίες του, 200 δολάρια όλες κι όλες. Με τέτοια διάθεση και τέτοιες χειρονομίες συμπληρώνεται γρήγορα το ποσό των 65.000 δολαρίων που με κατάλληλους χειρισμούς υπερδιπλασιάζεται.

Ο Ιάκωβος επιστρέφει από την Αμερική ικανοποιημένος. Χάρις στην πρωτοβουλία του, τη βοήθεια της Ελληνικής Κυβερνήσεως, και την πρόθυμη αρωγή των παιδιών της Σιάτιστας που βρίσκονται στην Αμερική μπαίνει το έργο στο στάδιο της πραγματοποίησης. Δημοπρατείται στις 20 Μαρτίου 1952 και τελευταίος μειοδότης ανεδείχθη ο εργολάβος Παύλος Καμπάς, όμως λόγω προστριβών του με το Υπουργείο Δημοσίων Έργων, το έργο συνέχισε ο εργολάβος Πρόδρομος Σουλταμπάνογλου. Μετά το συνέχισαν οι εργολάβοι Κριεζής και Λαλόπουλος με τη βοήθεια του 53ου συντάγματος πεζικού, ενώ οι κάτοικοι συμμετείχαν με προσωπική εργασία κι όσοι δεν μπορούσαν, πλήρωναν 10 ημερομίσθια.

Ο μητροπολίτης Ιάκωβος στο βιβλίο του «Οι κόποι μου στη Μακεδονία» λέει χαρακτηριστικά: «Επρόκειτο για ένα από τα δυσκολότερα και μεγαλύτερα υδρευτικά έργα που είχαν γίνει στη Βόρεια Ελλάδα εκείνη την εποχή».

Οι κάτοικοι με δάκρυα χαράς υποδέχτηκαν την πρώτη αποστολή σωλήνων που ξεφορτώθηκαν από τα αυτοκίνητα στην Τσερβένα. Άνδρες, γυναίκες, παιδιά, νέοι και γέροντες είχαν συγκεντρωθεί μετά από μεγάλη οδοιπορία πάνω στο βουνό, όπου θα γινόταν η εκφόρτωση για να δουν με τα μάτια τους και να πιστέψουν ότι το όνειρο των προγόνων τους θα γίνει πραγματικότητα.

Το κόστος του έργου ανήλθε στα 2.184.424 δρχ. σαράντα τέσσερα χρόνια πριν.

Στις 25.10.1953 μέρα Κυριακή έγιναν τα εγκαίνια του έργου. Στις 11.30 το πρωί όλος ο κόσμος της Σιάτιστας και πολλοί επίσημοι προσκεκλημένοι γέμισαν την πλαγιά του βουνού όπου υπάρχει και σήμερα η δεξαμενή. Ο Δήμαρχος κ. Μιλτιάδης Στρακαλής είχε πει τότε στο λόγο του, ότι μόνο μια φωτεινή μορφή προικισμένη με αποφασιστικότητα σαν αυτή του Ιακώβου μπορούσε να φέρει εις πέρας ένα τόσο βαρύ και μεγάλο έργο, και είχε καταθέσει ενώπιόν του την απέραντη ευγνωμοσύνη της πόλης για την ευεργεσία. 

Έτσι ευτύχισε η πατρίδα μας να υδρεύεται σήμερα με φυσική ροή από τις πηγές του Μπούρινου. 

Στο σημείο αυτό η Παναγιώτα Σφενδώνη θα σας απαγγείλει ένα ποίημα που ο διακεκριμένος χειρούργος βουλευτής του Νομού Κοζάνης κ. Διονύσιος Μανέντης απήγγειλε τη μέρα των εγκαινίων:

Σε χαιρετίζω Σιάτιστα μ’ όλη μου την ψυχή
Εσένα που μέσ’ στων βουνών την άδεντρη πτυχή,
Μπόρες πολέμων πέρασες και καταιγίδες είδες
Κι ηρωισμών επρόσθετες στην ιστορία σελίδες !

Σε χαιρετίζω Σιάτιστα τη μέρ’ αυτή τη γιορτινή,
Τώρα π’ ανοίγουν του νερού του γάργαρου οι κρουνοί,
Τώρα που τ’ όνειρό σου πια είναι η πραγματικότης,
Τι πρασινάδα κι ομορφιά στο μέλλον κι ωραιότης !

Δεσπότη μου Ιάκωβε, δημιουργέ και Μωυσή,
Το θαύμ’ αυτό του Μπούρινου το έκαμες εσύ.
Συ πήρες των Σιατιστινών χρήμα και νοσταλγία
Και τα γερά τα χέρια σου πλάσαν δημιουργία.
Άκουγε το κελάρυσμα της βρύσης στα πλατάνια
Και νοιώθε του δημιουργού τη δίκαιη περηφάνια.
Έργο, Δεσπότη, σαν αυτό δεν το σκεπάζει η λήθη
Απεναντίας κάποτε θα γίνει παραμύθι
Και οι γριούλες θα το λεν
Στα εγγονάκια που θα κλαιν.
«_Και μια φορά κι ένα καιρό
δεν είχ’ η Σιάτιστα νερό…
έπειτα να’ν’ η ώρα καλή,
επί δημάρχου Στρακαλή,
δεσπότης ο Ιάκωβος ήτο
………
……….
……….
Ζήτω λοιπόν η Σιάτιστα και ο Δεσπότης ζήτω !

Την Κυριακή 4 Μαϊου 1996 και ώρα 8 το πρωί ξεκινήσαμε με τα πόδια την ανάβαση στο Μπούρινο από την περιοχή «Διαραίοι». Περάσαμε τη θέση «Μπεκ Βαένι» και πήραμε το δρόμο για την Τσερβένα. Οι κυνηγοί και τα κοπάδια ήταν τα πρώτα που συναντήσαμε. Παράλληλα, δεξιά μας πετρόχτιστα προστατευτικά ντουβαράκια μάς έδειχναν την πορεία των κεντρικών αγωγών του νερού, που ανάμεσά τους παρεμβάλλονταν που και που τα φρεάτια ελέγχου. Αυτά διαθέτουν κλειδιά (βάνες) κι όταν προκύψει κάποια βλάβη στο δίκτυο, οι ειδικοί τις κλείνουν μέχρι να αποκατασταθεί η ζημιά. Σ’ αυτά ακόμα γίνεται και υπερχείληση ή έλεγχος του νερού όταν χρειαστεί.

Στη διαδρομή μας συναντούσαμε κέδρα, γαύρα, βελανιδιές, δρυοκολάπτες, τσίχλες, κοτσύφια κι ούτε που καταλάβαμε πως φτάσαμε στην περιοχή «Μπραγκανιές». Εκεί είδαμε ποτίστρες με νερό παρμένο από το κεντρικό δίκτυο και ήπιαμε και εμείς αλλά η γεύση του ήταν διαφορετική απ’ αυτό που πίνουμε στα σπίτια μας, γιατί δεν περιείχε καθόλου χλώριο. 

Το φρεάτιο στις Μπραγκανιές βρίσκεται 40 μ. πιο ψηλά από τη δεξαμενή της Σιάτιστας. Να επισημάνουμε όμως ότι η υπερχείλιση που γίνεται σ’ αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί με την κατασκευή μιας ποτίστρας για τα ζώα που είναι και αίτημα των κτηνοτρόφων της περιοχής, που όπως μας είπαν την έχουν ανάγκη.
Προχωρώντας προς τη μπάρα της Τσερβένας είδαμε το φρεάτιο και τη μπάρα που μαζεύει νερό από τη βροχή. Εκείνη τη στιγμή δίπλα μας ένας αγρότης με το τρακτέρ του έριχνε λίπασμα στο χωράφι του που ήταν σπαρμένο. Το χωράφι ήταν δίπλα στη μπάρα και εύκολα καταλάβαμε ότι ένα μέρος του λιπάσματος θα μεταφερόταν με τη πρώτη βροχή στη μπάρα μ’ όλα τα επακόλουθα για τα ζωντανά.

Δυστυχώς, σήμερα τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα είναι τα πρώτα που ευθύνονται για τη μόλυνση του νερού. Το γεμίζουν νιτρικά άλατα πάνω από το όριο των 50 ml/l και γίνεται επικίνδυνο για κατανάλωση.

Συνεχίσαμε την πορεία μας δίπλα στο Βύθο, έναν λάκκο που μαζεύει αλλά δεν συγκρατεί τα νερά της βροχής και βλέπαμε μπροστά μας τα Τσάμια και στο βάθος τον Όλυμπο. Στη θέση Παλαιόχωρα ξεκουραστήκαμε κι αρχίσαμε την ανάβαση στο Κακό Προσήλιο, που είναι ιδιαίτερα δύσκολη και επικίνδυνη. Περνούσαμε δίπλα ή πάνω από τους αγωγούς του δικτύου σ’ ένα μονοπάτι στενό με πυκνή βλάστηση κι απότομες πλαγιές.

Καθώς ανεβαίναμε τα φρεάτια κι οι αγωγοί διαδέχονταν το ένα το άλλο πέτρινα προστατευτικά ντουβάρια φτιαγμένα με μεράκι και τέχνη φύλαγαν γερά κρυμμένους τους αγωγούς και μας έκαναν να αναρωτηθούμε πως και ποιοι τα έφτιαξαν. Μάθαμε ότι το 1951-52 όταν έγινε το δίκτυο οι άντρες της πόλης μας με προσωπική εργασία κουβαλούσαν τους σωλήνες στην πλάτη τους από τη Μπάρα της Τσερβένας στο κακό προσήλιο για να φτάσουν μέχρι της πηγές και τις κατέβαζαν με σκοινιά σε πολλά σημεία όπου οι κλίσεις του εδάφους δεν τους επέτρεπαν να μετακινηθούν.

Σε κάποιο φρεάτιο γινόταν υπερχείληση. Φυσικά, θα μπορούσε το νερό αυτό αντί να τρέχει στην πλαγιά να φτάσει στη δεξαμενή μας, αλλά όπως μας είπε ο ειδικός το δίκτυο δεν αντέχει προσθήκη φαρδύτερου αγωγού. Πιο πάνω ένας αγωγός είχε διαρροή. Ενημερώσαμε τους αρμόδιους για την αποκατάσταση της βλάβης που όπως μας είπαν την γνώριζαν και αυτοί. Δυο φρεάτια είχαν παραβιασμένες πόρτες. Αυτά χρειάζονται συντήρηση για να αποκλειστούν κίνδυνοι για την ασφάλεια του νερού. Σε μερικά σημεία επίσης τα τσιμέντα που προστατεύουν τους σωλήνες είναι σπασμένα από βράχους που φαίνεται ότι κατρακύλισαν από μεγάλο ύψος πέρσι που έγινε ο σεισμός.
Μόνο όταν περπατήσει κανείς τη διαδρομή αυτή μπορεί να καταλάβει πόσο δύσκολο ήταν να γίνει το έργο αυτό στο πετρώδες έδαφος με τις μεγάλες κλίσεις και την πυκνή βλάστηση με τα μέσα της εποχής εκείνης. 
Από το Κακό Προσήλιο σε κάποια στιγμή φάνηκε αριστερά μας καταπράσινη και μαγευτική η κοιλάδα του Μεσιανού Νερού. Κατεβήκαμε στις τρεις βασικές πηγές που μας δίνουν το νερό. Αυτές είναι η πηγή της Φοράδας του Μεσιανού  και της Σιούκας. Μας δίνουν γύρω στα 1200 κυβικά νερό τη μέρα και μέχρι τη δεξαμενή της πόλης το νερό έρχεται με ξεχωριστό δίκτυο και φυσική ροή.

Αφού ξεκουραστήκαμε στις πηγές κάναμε ανάβαση προς το Καταφύγιο από ένα μονοπάτι δύσκολο που χαρακτηρίζεται διεθνές και το γνωρίζουν όσοι κάνουν ορειβασία συστηματικά. Στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονος το ρίξαμε με όρεξη στο φαγοπότι και μετά αρχίσαμε την κατάβαση.

Περάσαμε τη βρύση του έρωτα, είδαμε την ομβροδεξαμενή στο συντριβάνι και το βράδυ γυρίσαμε στη Σιάτιστα.

Το επόμενο Σαββατοκύριακο επισκεφθήκαμε τις πηγές Εξάρχου. Την εξόρμηση αυτή θα σας περιγράψει η Αλεξία Τσιαούση.

Στις 11 Μαϊου ξεκινήσαμε το πρωί με το λεωφορείο του κ. Νάκου Ιωάννη για μια επίσκεψη στην περιοχή Εξάρχου στους πρόποδες του Μπούρινου. Σκοπός της επίσκεψής μας ήταν να δούμε από κόντά από πού έρχεται στην πόλη μας μια άλλη ποσότητα νερού γύρω στα 1.150 κυβικά ημερησίως, και με ποιον τρόπο.

Στην αρχή επισκεφτήκαμε τις πηγές Τζιβέλη. Αυτές πήραν το όνομά τους από τον Δ. Τζιβέλη πρώην Δήμαρχο της Σιάτιστας που το 1968 έφτιαξε το δίκτυο Εξάρχου στην προσπάθειά του να καλύψει τις ανάγκες της πόλης μια και τα κυβικά του Μπούρινου ήταν λίγα και δεν επαρκούσαν. Το νερό από τις πηγές Τζιβέλη συγκεντρώνεται σ’ έναν κεντρικό αγωγό τμήμα του οποίο περνά εναέρια πάνω σε μια γέφυρα που χτίστηκε για το σκοπό αυτό.

Πάνω από τη γέφυρα αυτή στέκεται επιβλητικός ο Μπούρινος. Η γύρο περιοχή ήταν μαγευτική. Δέντρα και θάμνο καταπράσινοι παντού. Στην πλευρά αυτή του Μπούρινου σήμερα γίνεται καλλιέργεια στις πηγές. Εμείς κατεβήκαμε και περπατήσαμε στο χώρο αυτό για να καταλάβουμε τι σημαίνει καλλιέργεια πηγών. Είδαμε το συνεργείο του κ. Κοσμίδη με μηχανήματα να σκάβει προσεκτικά σε συγκεκριμένα σημεία για να βοηθήσει το νερό να συγκεντρωθεί σε μια κατεύθυνση. Το έργο απαιτεί μεγάλη προσοχή και ακρίβεια και οι πηγές καθαρίζονται σε πολλά σημεία με τα χέρια για να μη προξενήσουν τα μηχανήματα ζημιά και το νερό χαθεί.

Στο χώρο αυτό υπάρχουν δύο είδη πηγών, οι επιφανειακές και οι υπόγειες. Οι εικόνες που είδαμε μας εντυπωσίασαν. Πρώτη φορά βλέπαμε το νερό να αναβλύζει πάνω και μέσα απ’ το έδαφος. Μια-μια οι πηγές με τη βοήθεια του συνεργείου έριχναν τα νερά τους σε μεγαλύτερα κανάλια και αυτά συγκεντρώνονταν μετά σε σωλήνες που συνδέονται στην τελική φάση με τον κεντρικό αγωγό. Τα κανάλια χτίζονται δεξιά κι αριστερά με πέτρες και από πάνω σκεπάζονται με τσιμέντο και μετά με χώμα για καλύτερη ασφάλεια.

Στον ίδιο χώρο απ’ ότι πληροφορηθήκαμε έγινε και γεώτρηση σε βάθος 110 μ. Η γεώτρηση και οι καλλιέργειες θα κοστίσουν πάνω από  40.000.000 δρχ.

Παράλληλα ανακατασκευάζονται όλο το εξωτερικό δίκτυο από τον Έξαρχο μέχρι τη Σιάτιστα και οι σωλήνες αντικαθίστανται από πλαστικές σε χαλύβδινες. Το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη και έχει προϋπολογισμό 220.000.000. Το νερό θα φτάνει με φυσική ροή μέχρι το αντλιοστάσιο στο Αζιούλι και από κει με πιεστικό στη δεξαμενή μας. Στο διάστημα του καλοκαιριού οι εργασίες στον Έξαρχο τελείωσαν. Στις 12 Αυγούστου έγιναν τα εγκαίνια του έργου. Παίρνουμε σήμερα 30 κυβ. νερό ανά ώρα, δηλαδή γύρω στα 600-700 το 24ωρο. Έτσι έχουμε παροχή νερού καθημερινά στα σπίτια μας. Από τον Έξαρχο μετά πήγαμε στη Γιάνκοβη. Η Ευγενία Τεντοκάλη θα μας πει όσα σημείωσε για την επίσκεψη αυτή.

Γιάνκοβη είναι η περιοχή που βρίσκεται προς την πλευρά του Μικροκάστρου κοντά στον ποταμό Αλιάκμονα και με ξεχωριστό δίκτυο μας δίνει νερό γύρω στα 150 κυβικά ημερησίως. Το έργο αυτό έγινε επί Δημαρχίας Ευάγγελου Ρετζέπη το 1986.

Όταν επισκεφθήκαμε την περιοχή η φύση ήταν στην πιο καλή της ώρα. Πρασινάδες και λουλούδια απλώνονταν παντού και ο Αλιάκμονας κάτω από το λόφο της εκκλησίας κυλούσε ήρεμος. Μπαίνοντας στον Ιερό Ναό τα πρώτα σημάδια ευαισθησίας για το περιβάλλον φάνηκαν στα πρόσωπα τεσσάρων συμμαθητριών μας. Η Σωτηρία Τσαρανίκου, η Κατερίνα Τσιαούση, η Αλεξάνδρα Χατζή και η Σύρμω η Στρακαλή ενοχλήθηκαν τόσο πολύ από τα σκουπίδια που είδαν κάτω και που αποτελούσαν παραφωνία στην αρμονία που επικρατούσε γύρω μας και με γρήγορες και αποφασιστικές κινήσεις σε χρόνο ρεκόρ τα μάζεψαν όλοι.

Προχωρήσαμε στο μεσοπόταμο, στο βάθος δηλαδή ενός λάκκου όπου υπάρχουν και οι τρεις πηγές που δίνουν το νερό. Οι πηγές δεν φαίνονται εκτός από μία που δίνει νερό στην ποτίστρα. Το νερό από τη Γιάνκοβη έρχεται μέχρι το αντλιοστάσιο που βρίσκεται στο Αζιούλι με πιεστικό μηχάνημα και από κει με άλλο πιεστικό φθάνει στη δεξαμενή μας. Το ρεύμα που καταναλώνεται είναι πολύ. Κάθε δίμηνο ο Δήμος πληρώνει γύρω στις 800.000 δρχ. και το νερό που έρχεται είναι λίγο, περίπου 150 κυβ. τη μέρα. Η έλλειψη υδρομετρητή δε μας δίνει τη δυνατότητα να μετρήσουμε ακριβώς. Γι’ αυτό το δίκτυο αυτό δουλεύει βοηθητικά θα λέγαμε, όταν δηλαδή υπάρχει έλλειψη μεγάλη, κυρίως το Σεπτέμβριο και Οκτώβριο, και δεν υπάρχει προοπτική για καλλιέργεια γιατί είναι ασύμφορο.

Από τότε που κατασκευάστηκαν τα τρία εξωτερικά δίκτυα μέχρι τώρα δαπανήθηκαν για όλα δεκάδες εκατομμύρια δραχμές για τη συντήρησή τους. Οι κλήσεις του εδάφους σε πολλά σημεία είναι μεγάλες και οι ζημιές από τις πιέσεις του νερού πολλές και σοβαρές. Είναι αδύνατον να υπολογίσει κανείς το συνολικό κόστος συντήρησης όλα αυτά τα χρόνια. Επιπλέον το 1988-89 επί δημαρχίας Δημητρίου Μπάτζιου στην περιοχή της Μπάρας ξεκίνησε το έργο μεγάλης γεώτρησης βάθους 438 μ. με σκοπό την άντληση πόσιμου νερού. Δυστυχώς, το νερό που βρέθηκε κρίθηκε ακατάλληλο προς πόσιν ύστερα από τέσσερεις δειγματοληπτικούς ελέγχους που έγιναν. Σύμφωνα με τους γεωλόγους υπάρχει άμεση διήθηση λυμάτων που απορροφώνται από τα ασβεστολιθικά πετρώματα.
Επί δημαρχίας Γιάννη Νάκου έγιναν στο χώρο της γεώτρησης συμπληρωματικές επεμβάσεις για να καθαριστεί η περιοχή. Το συνολικό κόστος ξεπέρασε τα 80 εκατομμύρια δρχ. αλλά και πάλι οι προσπάθειες αυτές δεν απέδωσαν. Το νερό δεν είναι πόσιμο, ίσως αξιοποιηθεί αργότερα για κάποιο άλλο σκοπό για το καλό της πόλης. 
 
 

Όταν το νερό ήρθε πρώτη φορά στη Σιάτιστα από το Μπούρινο, σε κάθε γειτονιά έγινε κι από μια κεντρική βρύση. Αργότερα με προσωπική εργασία συνδέθηκαν από τις κεντρικές σωλήνες του δικτύου όλα τα σπίτια.

Το πρώτο εσωτερικό δίκτυο ολοκληρώθηκε έτσι σιγά-σιγά με σιδερένιες σωλήνες μέχρι το 1960. Επί δημαρχίας Κων/νου Βαρβέρη 1979 επανακατασκευάστηκε με πλαστικούς σωλήνες. Η αρχική μελέτη προέβλεπε 26 χιλιόμετρα διαδρομή μέσα στην πόλη και σήμερα με τις επεκτάσεις που έγιναν έχουμε φτάσει τα 35 χιλιόμετρα. Αυτός είναι και ένας λόγος που δεν μπορεί να φθάσει τους καλοκαιρινούς μήνες το νερό σε κάποια υψώματα όπως του Αγίου Χριστοφόρου. Σ’ όλο το δίκτυο υπήρχαν επίσης 17 υδροστόμια που μπορούσαν να δώσουν νερό στην Πυροσβεστική Υπηρεσία σε περίπτωση ανάγκης. Ο Υδρονομέας του δήμου μάς πληροφόρησε ότι σήμερα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο 2 ένα στην περιοχή προφήτη Ηλία και ένα στο γήπεδο Γεράνειας. Τα υπόλοιπα με το πισάρισμα των δρόμων και άλλων έργων έχουν κλείσει ή έχουν σπάσει.
Το 1987 με την υπ’ αριθμ. 143 απόφαση το Δημοτικό Συμβούλιο Σιάτιστας ενέκρινε την παροχή νερού στις βιοτεχνίες και τα σπίτια που βρίσκονται στη Μπάρα. Η υδροδότηση της Μπάρας γίνεται από τρεις σωλήνες. Μια φεύγει από τον Άγιο Νικάνορα προς τον Άγιο Αχείλλιο. Μία από τη Δεξαμενή προς το εστιατόριο των αδερφών Ζάβαλη και μία από τη Μπάρα προς την Τσιμεντοβιομηχανία Κολοβού. Όλες οι παροχές αυτές συνδέονται από το δίκτυο που πάει στη δεξαμενή. 

Η δεξαμενή της πόλης έχει χωρητικότητα 800 κυβικά και είναι χωρισμένη σε δύο κτίρια που συγκοινωνούν μεταξύ τους. Εκεί το νερό χλωριώνεται με αυτόματο χλωριωτή  που ρίχνει 8-9 μιλιγράμ ανά λίτρο, για να φτάσει το νερό στην κατανάλωση με 4-5.

Το τμήμα Υγιεινής της Νομαρχίας Κοζάνης που έκανε επιθεώρηση στα φρεάτια και τη δεξαμενή παλιότερα διαπίστωσε ότι δεν τηρούνται οι κανόνες Υγιεινής που πρέπει και ότι οι Πρόεδροι και οι Δήμαρχοι του Νομού δεν δείχνουν την απαιτούμενη προσοχή για την υγιεινή του νερού. Σε σχετικό έγγραφο που βρήκαμε στους φακέλους του Δήμου γίνονται αυστηρές συστάσεις προς τους αρμόδιους. 

Το νερό που πίνουμε σήμερα το πληρώνουμε ακριβά σε σχέση με άλλες παροχές. Το πάγιο είναι 1770 δρχ. Από 11-30 κυβ. χρεώνεται 134 δρχ. το κυβικό, από 31-60 χρεώνεται 180 δρχ./κυβ., και από 61 και πάνω χρεώνεται 237 δρχ/κυβ.

Από όλες τις πηγές που προαναφέραμε συνολικά παίρνουμε περίπου 3200 κυβικά ημερησίως. Οι ανάγκες της πόλης υπολογίζονται σε 4000 κυβικά, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι πάλι έχουμε έλλειμα.

Το νερό είναι ο μόνιμος πονοκέφαλος των αρμοδίων του κόσμου. Το μεγάλο έργο των Αρρένων προϋπολογισμού 3,5 δις δρχ. που δόθηκαν από την ΕΟΚ στο κράτος μας για το σκοπό αυτό φάνηκε αρχικά ότι θα έσωζε όλο το Βόιο φέρνοντας νερό με φυσική ροή από τις πηγές του Γράμμου. Δυστυχώς, οι τελευταίες πληροφορίες λένε ότι μάλλον ναυαγεί από κακούς χειρισμούς των υπευθύνων. Για το έργο αυτό εξάλλου είχε γίνει και η πορεία διαμαρτυρίας στη Μπάρα στις 27-11-95.

Τέτοιου είδους προβλήματα πρέπει να λύνονται άμεσα με νομοθετικά μέτρα από την πολιτεία. Δεν αρκούν όμως μόνο αυτά. Απαιτείται παράλληλα μαζικός αναπροσανατολισμός. Όλοι μας πρέπει να καταλάβουμε ότι φέρουμε προσωπική ευθύνη για την αλόγιστη χρήση των ζωτικών πόρων του πλανήτη μάς, όπως είναι το νερό. Χρειάζεται να ανακόψουμε την πορεία μας προς την σπατάλη.

Ό, τι η φύση για εκατομμύρια χρόνια αποταμιεύει και φυλάγει στα σπλάχνα της για να μας ξεδιψάει και να μας κρατά στη ζωή, πρέπει να το προσέχουμε, αλλιώς οδηγούμαστε στην αυτοκαταστροφή.

Γι’ αυτό χρειάζεται ενημέρωση, γνώση αλλά και θέληση για ν’ αποχτήσουμε περιβαλλοντική συνείδηση. Το σημερινό σχολείο δεν αρκεί να καλλιεργεί το ενδιαφέρον των παιδιών μόνο μέσα στις αίθουσες. Παράλληλα, με το δρόμο της γνώσης πρέπει να ανοίξει και το λησμονημένο δρόμο της ευθύνης για τη ζωή στο σύνολό της. Το περιβάλλον καλεί τα παιδιά να το γνωρίσουν απευθείας χωρίς άλλες διαμεσολαβήσεις. Αυτό μόνο του μπορεί να εμφυσήσει ιδέες και δραστηριότητες. Η ελπίδα των αισιόδοξων το περιβάλλον είναι.

Ευχαριστούμε.